Быйыл «Кыым» хаґыат тірүттэммитэ 90 сылын туолар. Ґбүлүійдээх сылы быґа саха норуотун тыыннаах устуоруйатын тиспит хаґыакка урукку кэмнэри тилиннэрэр суруйуулары, ахтыылары бэчээттиэхпит.
Уруккуга айан аартыгын арыйар киирии тылга олус ырааппыты буолбакка, ітірдііҕүтэ ааспыты санатыахпын баҕардым. Устуоруйаны санаттахха, 1993 с. алтынньытыгар Москубаҕа Түмэни ытыалааґын кэнниттэн, оччотооҕу былаас «Кыымы» сабар, аатын умнууга хаалларар алҕас быґаарыыны ылан турар. Ол эрээри, 1921 сылтан ыла саха омугун кута-сүрэ иІмит хаґыата ілін-іґін биэрбэт дьылҕаламмыта.
Саха дьахталларыттан бастакы идэтийбит суруналыыс Федора Петровна Егорова бэйэтин тула биир санаалаахтарын түмэн, хаґыаты тилиннэрбитэ. Иннибэр ол «Кыым» 1994 с. алтынньы ыйга тахсыбыт бастакы нүімэрэ сытар.
Ф.П. Егорова хаґыат киирии тылыгар маннык суруйбут: «Кыым» диэн ааттанар хаґыаппыт иккитэ саба баттаммыта, ону үґүстээн «Кыым» диэн ааты тилиннэрэргэ соруммутум ыар буруй-сэмэ, сыыґа быґыы-майгы аатырбата буолуо дии саныыбын. «Кыым» иккистээн сабыллыбытыгар сорох-сорохтор ааҕааччыларын кытары букатыннаахтык бырастыыласпыттара, арахсыбыттара, кэс тылы этэн туран, хаґан да эргиллибэттии элэ-была тылларын эппиттэрэ. Оо, онно тіґілііх ааҕааччы хомойбутун, ытамньыйбытын, сүрэҕэр ыттарбытын ааҕан сиппэтиІ буолуо. Суох, суох! Оннук буолуон табыллыбат! Ол иґин бүгүн «Дорообо «Кыым», – диэн дорҕоонноохтук этиэҕиІ. Дорообо, саІа үйэ «Кыыма»! СаІалыы тыын ылан тахсар дьылҕаламмыккынан! Ґілэстэн үімэлэс кыым кытыастан тахсар буоллаҕына – ол аата тыыннаахпыт бэлиэтэ»... «Кыым» тахсар буолла! Эрэл кыымын саҕан. Кэрэни кэрэхсээччи, үтүінү үксэтээччи быґыытынан! Тигинэччи оттулла турар оґох сыралҕаныгар уґаарыллан үіскүүр манньыйбыт санаа курдук. ТоІон-хатан, аччыктаан иґэр айанньыт урааттан ыґыахтанар кыымы кірііт, үірэн эгди буола түґэринии»...
Федора Петровна ілбүтүн кэннэ хаґыаппыт сыл кэриІэ үбүлээґинэ быстан тахсыбакка сылдьыбыта.
Хаґыат тірдүґүн, 2004 сыл күґүнүттэн, «Ситим» медиа-біліх генеральнай дириэктэрэ М.Н. Христофорова үтүітүнэн тиллибитэ. Кини хаґыаты тилиннэрии үлэтин Ф.П. Егорова аатын үйэтитиини кытта бииргэ алтыґыннаран саҕалаабыта. Элбэхтэн аҕыйаҕы санаттахха, Ф.П. Егорова олорбут дьиэтигэр суруналыыстартан аан бастакынан ійдібүнньүк мэІэ таас ыйаммыта. Кини суруйбут ыстатыйаларынан кинигэ тахсыбыта. Мария Николаевна хаґыаты тилиннэрбитин уонна уруккуну-хойуккуну сыаналыыр үтүі сиэрин иґин биґиги, Федора Петровнаны кытта бииргэ үлэлээбит дьон (үбүлээґин суох буолан биир сылы быґа хамнаґа суох үлэлээбиттээхпит), ірүү махтана саныыбыт.
Бу 1994 с. хаґыакка бэчээттэнэн тахсыбыт, «Кыымы» норуот хайдахтаах курдук үрдүктүк сыаналыырын туоґулуур суруктартан билиґиннэрэбин:
Ульяна Алексеевна Винокурова: «Сказ о народе саха» диэн кинигэм гонорарын «Кыым» хаґыат счетугар ыыттым...Ситиґиилэри баҕарабын».
Василий Львович Алексеев: «Демократия кэмигэр...бүтүн норуот хаґыаттаах буолара тоҕо бобуллуохтааҕый? Биґиэхэ норуот хаґыатынан «Кыым» буолан барбыта... «Кыым» саІалыы «тіріін» тахсарын норуот ійүі дии саныыбын. Ґп-харчы да іттүнэн ійүүр тэрилтэлэр кістүіхтэрэ» уо.д.а.
«Кыым» 2005 сылтан ыла бэрт тэтимнээхтик үлэлээн Саха сирин бэчээтин ырыынагар оннун-тойун толору булла. Хаґыаппыт тираґа улаатан, былырыын, бэл, Арассыыйа национальнай хаґыаттарыгар бастакы күіІІэ тахса сылдьыбыппыт. Билигин ол суолу «Кыым» иґиттэн үіскээн тахсыбыт «Хатан», «Күрүлгэн» сурунааллар салгыыллар. Кинилэр быйыл эмиэ РФ Национальнай тиражка хамыыґыйатыгар бастаатылар. (Ол эбэтэр, Арассыыйа национальнай іріспүүбүлүкэлэригэр 20-чэлии тыґыынча тиражтаах сурунааллар суохтар). БүгүІІү туругунан, «Кыым» сурутуута 26 тыґ. таҕыста, уопсай тиражпыт 35 тыґ. кэриІэ буолла.
Саха тыллаах баарын тухары «Кыым» хаґыат ірүү да баар буола, сырдыкка, кэрэҕэ, кэскиллээххэ угуйа-уґуйа турдун!
Комментарии
Сообщение:
Отправить Отмена