Дойдубутугар суотабай тіліпүінү уоруу сылтан сыл элбээн иґэр. Оннук дьиксинии баар. Чэ, сылдьан эрдиннэр. Сотору кэминэн уоруйахтар салгыннара бүілэнэр ини диэн эрэх-турах сананабыт.

Судаарыстыбаннай дуумаҕа суотабай оператордар былдьаммыт, уоруллубут, сүппүт суотабай тіліпүіннэри суґаллык арааралларын курдук сокуон дьүүллэґиллиэхтээх. Хас биирдиии тіліпүін IMEI нүімэрдээх. Онон араарылларын курдук кэпсэтии бара сылдьар.

ТатарстаІІа маннык үлэ хайыы-үйэ ыытылла турар эбит. Кинилэр бэлиэтииллэринэн, суотабай тіліпүінү кытары сыґыаннаах буруйу оІоруу лаппа аҕыйаабыт. Бу боппуруос билигин Москуба куорат Дууматыгар кірүллэ сылдьар.

Дьокуускай куорат ИДьУ иґинэн СУ начаалынньыгын солбуйааччы Александр Лукин иґитиннэрэринэн, бу сыл уон ыйын түмүгүнэн суотабай тіліпүінү уорууга 1000 холуобунай дьыала кібүтүллэн, силиэстийэҕэ сылдьар. Уоруллубут тіліпүінү чэпчэки сыанаҕа атыылаґыан баҕалаах үгүс буолан, уоруйахтар «үлэлэрэ-хамнастара» таах хаалбат эбит.

ДьиІэ, суотабай оператордар систиэмэлээх дьайыылары оІорор кыахтаахтар эбит да, баччааІІа диэри улахан хамсаныыны оІорботохтор. Бу сокуон олоххо киирдэр эрэ, уоруйахтар ир суолларын ирдээн түргэнник булар кыах үіскүүр. Оччотугар маннык буруйу оІоруу лаппа аҕыйыыр чинчилээх.

Бастакытынан, тіліпүін сүппүтүн, уоруллубутун туґунан иґитиннэрии киирдэ даҕаны, ол тіліпүін сонно тута тірдүттэн араарыллар. Онон уоруйахтар, халабырдьыттар, ороспуойдар атын киґи тіліпүінүн кыайан туттубат буолаллар.

Иккиґинэн, оччотугар хайыы-үйэ араарыллыбыт (уоруллубут) тіліпүінү босхотун да иґин ылыахтара суоҕа. Атыылыырга күчүмэҕэй буоллаҕа дии.

Ґсүґүнэн, іскі уоруллубут тіліпүін кістір түгэннээх буоллаҕына, дьиІнээх хаґаайыныгар тіннірүллэр. Онуоха илииттэн суотабай атыыласпыт киґиэхэ, уорууга тіґі да сыґыана суох буоллар, туох даҕаны тілімміт. Онон туох даҕаны докумуона суох, туттулла сылдьыбыт тіліпүінү, тіґі да сыаната чэпчээбитин иґин, атыылаґартан туттунар ордук.

Ону сэргэ, бу сокуон олоххо киирдэр эрэ, СЈ ИДьМ испииґэгэр сылдьар сүппүт, уоруллубут, былдьаммыт тіліпүіннэр бары тірдүттэн арахсаллар. Маннык «дьылҕалаах» тіліпүін ахсаана 5-6 тыґыынчаҕа тиийбит. Урут хаґан эрэ илииттэн атыыласпыт буоллаххытына, тіліпүіІІүтүн кытары бүгүІІүттэн «быраґаайдаґыаххытын» сіп.

Манна даҕатан этэр буоллахха, сорох дьон тіліпүіннэрин бэйэлэрэ сүтэрэн кэбиґэн баран, милииссийэҕэ сайабылыанньа суруйа сатыы сылдьар буолааччылар. Ол дьон сымыйалаабыттарын иґин бэйэлэрэ ХК 306 ыстатыйатынан эппиэккэ тардыллыахтарын сіп. Ыстарааптанар эбэтэр алта сылга диэри хаайыллар кутталлаахтар. Онон сүтэрэн кэбиґэн баран, «уордулар» диэн мээнэ сайабылыанньа биэрэриІ кутталламмыт. Александр Лукин этэринэн, маннык сымыйа сайабылыанньалар хайыы-сахха силиэстийэлэнэн суукка утаарыллыбыттар эбит.

Маннык буруй аны да оІоґуллубатын туґугар дьон-сэргэ бэйэтэ эмиэ болҕомтолоох буолара ирдэнэр:

- тіліпүін сыаната хайдах да чэпчэки буолбутун иґин, хаґан даҕаны мээнэ илииттэн атыылаґымаІ. Докумуона суох тіліпүін «дьыалата хараІа» буоларын умнумаІ;

- маҕаґыынтан тіліпүін атыылаґар түгэннээх буолаххытына, докумуоІІутун уонна чиэккитин сүтэрбэт буола сатааІ. Бу докумуоннар, эґиги іскі уордарар түгэІІитигэр, силиэдэбэтэл операторы кытары уоруйах суолун ирдээн булалларыгар кіміліґір;

- тіліпүіІІүт IMEI нүімэрин билэр буоллаххытына, милииссийэ үлэґитэ ким тутта сылдьарын түргэнник быґаарыа. Онон атыылаґаат ханна эмэ сурунан, бэлиэтэнэн кэбиґиІ;

- оҕолор элбэх киґилээх сиргэ тіліпүіннэрин кірдірүі суохтарын наада. Халабырдьыт, мэлдьи буоларын курдук, бэйэтин кімүскэнэр кыаҕа суох оҕоҕо саба түґэр идэлээх;

- іскі күлүгээннэр соґуччу саба түстэхтэринэ, сирэйдэрин-харахтарын, быґыыларын-таґааларын болҕомтолоохтук кірі сатааІ;

- оптуобуска уонна атын да элбэх киґилээх сиргэ тіліпүіІІүтүн кірдірбіт буола сатааІ. Уоруйахтар хас хардыы аайы кэтээн кірі сылдьалларын умнумаІ.

02.12.2010 13:38 | просмотров: 24870