Америка учуонайдара тыа уонна куорат олохтооҕун майгытын тэҥнээн көрбүттэр. Ол кэтээн көрүү түмүгэр куорат олохтооҕо санаата олус түргэнник уларыйарын, майгыта кырыктааҕын, уолҕамдьытын бэлиэтээбиттэр.

Киһи төһө улахан куоракка олорор да, соччонон киҥнээх буолар эбит. Улахан, хаһан да тохтообот тыас-уус, бороҥ, биир халыып, түөрт муннуктаах дьиэлэр, ол быыһыгар киһи хараҕын аалар аһара чаҕылхай өҥнөөх рекламалар – бу барыта киһи уйулҕатыгар улаханнык охсор эбит. Тыа дьоно «куоракка киирдэххэ, киһи барыта кыыһыран тырытта сылдьар курдук, бары ханна эрэ ыксыы сылдьаллар» диэн этэллэрин истэргит буолуохтаах. Араас учуонайа да суох, майгыбыт алдьаммытын кинилэр эндэппэккэ билбиттэрэ ырааппыт дьыалата. Статистика сыыппарата туоһулуурунан, саамай кырыктаах буруйдар куорат сиргэ тахсаллар эбит. Ол көрдөрүү сыллата эбиллэн иһэр чинчилээх. Дьон, туох эрэ абааһы ыстаммытыныы, эмискэ кыдьыгыран туран кыйахана-кыйахана ыттыйан тураллар. «Оннук таарымта курдук киирэн, күн өйүнэн сылдьан киҥнэрэ көбөн араас буруйу оҥорор дьон ахсаана үксээтэ» диэн психологтар бэлиэтииллэр. Стресс – ыарыы төрүөтэ Америка психолога Г. Селье этэринэн, стреһи араас киһи араастык ылынар. Кини дьону "сүүрүк аттарга" уонна "чырыпаахыларга" араарар. «Сүүрүк аттар» стреһи олус сөбүлүүллэр, кинилэр түргэн тэтимнээх олоҕу эрэ билинэллэр диир. Оттон «чырыпаахылар» нус-хас олоҕу ордороллор. Кыра, дуона да суох уларыйыы таҕыстаҕына уйаларыгар уу киирэр. Стресс киһи доруобуйатын улаханнык кэбирэтэр. Наар стресскэ сылдьар киһи табахсыт, арыгыһыт, наркоман буолара дөбөҥ эбит. Сиэри таһынан уойуу эмиэ стресс содула диэн учуонай этэр. Стресстэн хайаан да тахса сатыахтааххын. Ити киһи эрэ барыта кыайбат суола. Эдэр киһитээҕэр саастаах киһи ол дьэбэрэттэн тахсара олус уустук. Чуолаан, аныгы үйэбит сайдыыта икки атахтааҕы стресскэ тэбэрэ үгүһэ бэрт буолан, төһөнөн сайдыылаах диэн аатырар дойдуларыбытыгар психолог идэтэ олус тэнийбит идэ буолар. Оҕолоннуҥ -- стресс туругар киирдиҥ Оҕолоох дьахталлар, оҕото суох дьүөгэлэринээҕэр, стресстэнэр түгэннэрэ ордук элбэх эбит. Оҕо төһөнөн улаатар да, дьахтар стреһэ эмиэ тэҥҥэ улаатар. Буолумуна, сылдьарыҥ былаһын тухары оҕоун санаан, киниэхэ кыһаллан тахсаҕын: тугу аһаата, тугу таҥынна, кимниин бодоруста, доруобай, этэҥҥэ сырытта ини… Дьахтар уонна эр киһи Дьахталлар стресскэ киирдэхтэринэ ытыыллар-соҥууллар, суланаллар, саҥараллар... Бу кинилэр стресстэн тахсар суоллара, онон эр дьон баалаамаҥ. Оттон эр дьон улара көтөр, кыраттан кыйытта сылдьар буолан хаалаллар. Киһи олоҕо кылгас. Стресс – бу, киһи бэйэ икки ардыгар сыһыаныттан тахсар көстүү. онон бэйэ-бэйэҕэ харыстабыллаахтык сыһыаннаһыаҕыҥ. Саатар дьиэ иһигэр, чугас дьоҥҥор.

kyym.sakha.ru
09.08.2010 15:07 | оригинал статьи | просмотров: 25813