Чурапчы, Таатта, Хаҥалас уонна Амма улуустарын эмиэ, хас да сыллааҕытын курдук, солко өрөр үөн үрүмэччитэ буулаата.
Тоһуттар тымныыбыт бу үөнтэн абыраабата. Хас да сылы быһа иһийэ сытан баран эмиэ көбүөхтээн тахсан эрэр. Сибиир шелкопряда Саха сирин ойууругар олус кутталлаах диэн ааттанар. Бу үөн биһиэхэ 1999-2000 сылларга күннээн-күөнэхтээн ааспыттаах. Онно араас дьаатынан ыстаран ама гынан тураллар.
Айылҕаҕа шелкопряд кэмиттэн-кэмигэр элбиир үгэстээх. Олох сүтэн хаалбат, син биир маска абына-табына 1-2 үөн куруук баар буолар үһү. Бу үөнү атын үөн-көйүүр сиир эбит даҕаны, олорбут сордоохтор ойуурга уот турдаҕына сымыыттара умайан хаалар эбит. Инньэ гынан, шелкопряд баһаар турбут сиригэр туох да баһаамнык ыһар идэлээх. Уонна икки сыл субуруччу маһы алдьатар.
Сибиир шелкопрядыттан ураты саха тыатын «чехлоноска даурская» диэн ааттаах үөн сиир. Бу кыйма мутукчаны сиэн уйа -- «чехол» туттан баран, онно кыстыыр эбит. Саҥа тахсыбыт мутукчаны сиир дииллэр. Маһы өлөрбөт эрээри, үүнэрин уонна сиэмэ ыһарын атахтыыр.
Ойуур департамена тыаҕа баар үөнү-көйүүрү кэтээн көрөр, чинчийэр эбит. Холобур, 2009 сылга Тааттаҕа – 320 га, Чурапчыга – 2023 га , Хаҥаласка – 37 га сиргэ шелкопряд ыспыт сирин булбут. Быйыл бу дьон 1 мөл. га сири кэтээн көрүөхтээхтэр. Бу үлэни «Забайкалье кыраайын ойууру харыстыыр киинэ» «Рослесозащита» ФГУ үбүлүүр. Чинчийэн баран хайдах-туох үлэлиэхтэрин былаанныыллар.
